Sperylit (ang. sperrylite) jest jednym z minerałów o wyglądzie metalicznym, co często się zdarza wśród siarczków i arsenków – wystarczy przypomnieć choćby piryt FeS₂. A że jest to minerał platyny (o wzorze PtAs₂ – należy właśnie do grupy pirytu), nie dziw, że jego gęstość wynosi aż 10,58 g/cm³. Wśród minerałów ustępuje pod tym względem tylko uraninitowi, który ma gęstość 10,95. Twardość sperylitu mieści się w granicach 6-7.
Mimo iż platyna należy najrzadziej występujących pierwiastków w skorupie ziemskiej, sperylit znaleziono w kilkuset miejscach na świecie, na wszystkich kontynentach; najbliżej Polski – jakieś 60-70 km na zachód od Zgorzelca, zarówno po stronie czeskiej, jak i niemieckiej. Jest to najbardziej rozpowszechniony minerał platyny, często współwystępuje z chalkopirytem i tanachitem (ten drugi to złożony siarczek miedzi, żelaza i niklu). Jest też jednym z surowców w grze „Eve Online”.
Nazwa tego minerału pochodzi od nazwiska Amerykanina Francisa Louisa Sperry’ego (1861-1906), głównego chemika w kanadyjskiej spółce Sudbury, zajmującej się poszukiwaniem miedzi. Sperry znalazł pierwsze egzemplarze w Kraterze Sudbury w kanadyjskiej prowincji Ontario. Tam też wydobywa się do dziś znaczne jego ilości i wykorzystuje jako rudę platyny (rzecz nietypowa, bo jako metal szlachetny, platynę pozyskuje się głównie w postaci rodzimej).
Sperylit jest srebrzysty (fachowo: cynowo biały) i wykazuje połysk metaliczny. Zwykle krystalizuje w postaci nalotu na skale nośnej, ale czasem tworzy bryłowate kryształki o wyraźnie wykształconych ściankach i rozmiarach nieprzekraczających kilku milimetrów (zrosty mogą być większe). Ładne większe kryształki są raczej drogie – sprzedawcy np. na Etsy mogą sobie winszować i kilkanaście tysięcy złotych. Na ten najdroższy jest promocja w wysokości 3100 i trzeba wybulić za niego obecnie zaledwie 12,5 tysia, ale plus wysyłka 43 złote i 84 grosze. No bo z Kanady, a znaczki kosztują.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Rob Lavinsky & irocks.com, Michael C. Roarke, John A. Jaszczak × 2 (w tym wiodące), Rich Olsen, Tony Peterson, Manfred Kampf, Rock Currier, Øivind Thoresen]
