Onegdaj mówiliśmy o tym, skąd biorą się pierwiastki – że są wytwarzane przez gwiazdy, które w trakcie swego życia dokonują syntezy jądrowej, i że ten proces jest źródłem energii. Czyli gwiazdy świecą, a przy okazji produkują w swoim wnętrzu nowe pierwiastki chemiczne, zaczynając od wodoru, którego jest we Wszechświecie najwięcej. Jednak w tym procesie może… Czytaj dalej 14. Śmierć gwiazd
13. Plazma
Czwarty – obok gazu, cieczy i kryształu – stan materii, plazma, charakteryzująca się oderwaniem elektronów od jąder atomowych i dużą swobodą ruchu tak jednych, jak i drugich, występuje zwykle w bardzo wysokich temperaturach. Powstaje np. we wnętrzach gwiazd i w łuku elektrycznym. Okazuje się jednak, że cechy plazmy można znaleźć również u dobrze znanego nam… Czytaj dalej 13. Plazma
12. Kecalkoatl
Największym znanym latającym stworzeniem wszechczasów jest kecalkoatl Quetzalcoatlus northropi, późnokredowy pterozaur sprzed 60-70 milionów lat. Zwierzę to miało rozpiętość skrzydeł szacowaną na 10-12 metrów, co odpowiada wielkości czteromiejscowego samolotu Cessna 172. Po ziemi ten gad poruszał się w postawie czworonożnej i sięgał wtedy na wysokość wzrostu przeciętnej żyrafy. Nie wiemy dokładnie, ile ważył (szacunki sięgają… Czytaj dalej 12. Kecalkoatl
11. Atmosfery egzoplanet i księżyców
A co z planetami poza Układem Słonecznym? Badania spektroskopowe, czyli analiza światła dochodzącego od innych planet, pozwalają ustalić, jakie pierwiastki i związki chemiczne tam występują (każda substancja ma swój spektroskopowy „odcisk palca”, dzięki czemu wcale nie musimy wziąć dalekiej planety lub gwiazdy do ręki, aby poznać jej skład). Znamy planety, których atmosfery zawierają szkło lub… Czytaj dalej 11. Atmosfery egzoplanet i księżyców
10. Atmosfery planet Układu Słonecznego
Merkury ma ciekawą atmosferę, której głównymi składnikami są tlen, pary sodu i wodór – jest to jednak atmosfera umowa, ponieważ jej gęstość jest bilion razy mniejsza niż atmosfery ziemskiej. Wenus z kolei ma atmosferę z prawdziwego zdarzenia – atmosfera Wenus waży 93 razy tyle, co atmosfera ziemska. 96% stanowi dwutlenek węgla, przez co na planecie… Czytaj dalej 10. Atmosfery planet Układu Słonecznego
9. Żywot gwiazdy
Niedawno mówiliśmy o tym, jak się rodzą gwiazdy (dzięki grawitacji ściskającej materię) i jak żyją (dzięki równowadze między grawitacją i ciśnieniem wytwarzanej energii). Ale co dokładnie dzieje się podczas życia takiego np. Słońca? Żywot gwiazdy upływa bardzo pracowicie. Gwiazda wytwarza nie tylko energię, ale i nowe pierwiastki. Jak to robi, to już wiemy – sklejając… Czytaj dalej 9. Żywot gwiazdy
8. Księżyce Marsa
Mars ma dwa księżyce, malutkie jak na nasze przyzwyczajenia: Fobos ma średnicę 22 km, a Dejmos – 12 km (nasz – 3400 km). Ich nazwy oznaczają „Strach” i „Trwoga”, i pochodzą z mitologii greckiej – byli to synowie boga wojny Aresa (u Rzymian – Marsa), którzy towarzyszyli ojcu na polach bitew. Pochodzenie tych księżyców nie… Czytaj dalej 8. Księżyce Marsa
7. Z historii nazewnictwa chemicznego
Andrzej Radwański, absolwent fizyki Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, nauczał fizyki w różnych szkołach i napisał kilka podręczników, w tym obszerne „Zasady fizyki doświadczalney” (1837). Pod koniec życia zaczął fanatycznie zwalczać nazwy wywodzące się z greki lub łaciny. Zobaczmy, co na temat chemii mówi jego „Słownik wyrazów grecko-łacińskich w poznawaniu Rody używanych…” bezpłatnie dodany do dzieła „Treść… Czytaj dalej 7. Z historii nazewnictwa chemicznego
6. Pasożyt, który sprawia, że mysz przestaje się bać kota
Toxoplasma gondii to pasożytniczy pierwotniak, który wywołuje toksoplazmozę, co może być groźne u kobiet w ciąży. Zasadniczo jest to pasożyt kota, tzn. w organizmie kota może się rozmnażać. Potem jest wydalany z odchodami kota, czasem dostaje się na powierzchnię roślin i ziaren, i ostatecznie jest zjadany przez mniejsze zwierzęta, np. myszy. I teraz jak się… Czytaj dalej 6. Pasożyt, który sprawia, że mysz przestaje się bać kota
5. Dlaczego Słońce świeci?
Zacznijmy od tego, że każda gwiazda, jaką widzimy, jest produktem dwóch przeciwstawnych sił – ściskającej materię grawitacji i rozdymającego materię ciśnienia promieniowania. W świecącej gwieździe panuje między tymi siłami równowaga. Gwiazda rodzi się jednak dzięki grawitacji, która ściska materię znajdującą się w przestrzeni kosmicznej, a dzięki temu ściskaniu materia się podgrzewa. W pewnym momencie jej… Czytaj dalej 5. Dlaczego Słońce świeci?