12. Fluoryt

Jest to teoretycznie prosty minerał – fluorek wapnia, CaF₂. Twardość 4, średnia gęstość 3,3 g/cm³. Jak jednak widać na zdjęciach, należy do mineralogicznych kameleonów. Jakim cudem coś o tak prostym składzie może mieć tak różnorodne kolorki? Działa tu mechanizm podobny jak w przypadku rubinu i szafiru (które są odmianami tego samego minerału, korundu) – wpływ zanieczyszczeń. Jony wapnia w sieci krystalicznej fluorytu mogą być zastępowane przez pierwiastki z grupy skandowców i lantanowców, a ponadto przez żelazo, sód i bar (sód powoduje pewne problemy, bo nie zgadza mu się ładunek – ma jeden plus, podczas gdy wapń i np. bar tworzą kationy dwudodatnie, ale nie będziemy się zagłębiać w szczegóły).

Fluoryt jest znany od XVI wieku, a jego nazwa pochodzi od fluorescencji, czyli świecenia w świetle ultrafioletowym, powodowanego przez pewne zanieczyszczenia (ostatnie zdjęcie). Z kolei od fluorytu pochodzi nazwa fluoru, wyjątkowego pierwiastka, który jako jedyny w całym układzie okresowym nie występuje na dodatnich stopniach utlenienia (bo tak bardzo lubi elektrony, że zawsze je zabiera innym pierwiastkom, co fachowo określa się, że ma najwyższą elektroujemność). Popularność fluorytu powoduje, że należy on do minerałów najbardziej eksploatowanych przez szamanów; jak w przypadku typowego szuryzmu, pomaga na wszystko, a zwłaszcza „rozprasza fale elektromagnetyczne”. Aczkolwiek, nie wiedzieć czemu, jakoś nie stwierdza się zakłócania przez niego odbioru radia albo działania wifi 😀 . Tak naprawdę fluoryt stosuje się w przemyśle do otrzymywania fluorowodoru, który następnie przerabia się na inne związki fluoru. Wykorzystuje się go też jako materiał soczewek do mikroskopów i teleskopów, ponieważ wykazują one małe zniekształcenia obrazu (małą aberrację chromatyczną). Tzw. szkło fluorkowe stosuje się w przyrządach naukowych, gdyż przepuszcza światło w całym zakresie od podczerwieni do ultrafioletu.

[zdjęcia za pośrednictwem strony http://mindat.org, dostęp 21.08.2020, autorzy: Robert Lang, Jesse Fisher, Jeffrey A. Scovil, Harjo Neutkens, Bob Jackson, Fabre Minerals, Rob Lavinsky & irocks.com, Matteo Chinellato]