Celestyn albo celestyt jest minerałem strontu, SrSO₄ (siarczan(VI) strontu). Zwykle jest bezbarwny, blado- lub brudnożółty, ale najpiękniejsze egzemplarze mają subtelny odcień bladego błękitu, który zainspirował ostateczną nazwę tego minerału. Pierwotnie jednak zwał się fasriger schwerspath, potem schwefelsaurer strontianite aus Pennsylvania, aż wreszcie pod koniec XVIII wieku Abraham Gottlieb Werner nazwał go zoelestin od greckiego słowa cœlestis – niebiański (co zapewne docenili wszyscy zwolennicy zwięzłości). Początkowo, przed odkryciem strontu, uważano go za minerał baru, dziś jednak wraz ze stroncjanitem stanowi główne źródło tego metalu.
Tak na marginesie – stront barwi płomień na czerwono, więc jego związki są używane do produkcji czerwonych fajerwerków. Jest to metal z grupy berylowców, srebrzysto-żółtawy, silnie reaktywny. Na powietrzu pokrywa się warstwą ciemnego tlenku. W czasach popularności monitorów i telewizorów kineskopowych większość strontu zużywano w produkcji szkła stanowiącego przednią ściankę kineskopu (stront pochłania promieniowanie rentgenowskie generowane przez kineskop). Z uwagi na podobieństwo do wapnia stront jest wbudowywany w kości, co nie stanowi zagrożenia, jeśli nie jest izotopem radioaktywnym. Skład izotopowy strontu silnie zależy od położenia na kuli ziemskiej, dlatego jego analiza pomaga ustalić miejsce pochodzenia kości. Glinian strontu stosowany jest do produkcji zabawek świecących w ciemności.
Wracamy do celestynu – niebieskie okazy są znajdowane na Madagaskarze i Sycylii, a także w Pensylwanii. Celestyn tworzy też geody 😀 Zachodzi to wskutek wymywania ze skał lepiej rozpuszczalnego w wodzie siarczanu wapnia (siarczan strontu jest słabo rozpuszczalny). Największa celestynowa geoda znajduje się na jednej z wysp na jeziorze Erie w Ohio – mierzy 11 metrów(!) i została przekształcona w jaskinię, którą można zwiedzać. Znajdują się tam kryształy celestynu ważące nawet 140 kg. Twardość celestynu nie jest duża, 3-3,5 w skali Mohsa, gęstość niecałe 4 g/cm3. Grupa pierwotniaków zwanych kolconóżkami posiada wyrastające z komórki długie igły rozchodzące się promieniście (ok. 20), które składają się właśnie z celestynu.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org (poza ostatnim)]
