Strunzyt? Struncyt? A może sztruncyt? W każdym razie po angielsku strunzite, co wzięło się od Karla Hugona Strunza (1910-2006), bardzo znanego w kręgach miłośników kryształów niemieckiego mineraloga, wielkiego systematyka tej dziedziny, twórcy klasyfikacji minerałów nazwanej od jego nazwiska, a w najnowszym wydaniu – klasyfikacją Nickela-Strunza. System ten jest oparty zarówno na składzie chemicznym, jak i strukturze krystalicznej minerałów. Strunz opisał też wiele nowych minerałów z Niemiec i Namibii, takich jak chudobait, fleischeryt, hagendorfit, itoit, laueit, liandradyt, petscheckit, pseudolaueit, stranskiit i inne. Nazwisko Strunza noszą ponadto ferrostrunzyt i ferristrunzyt.
Strunzyt ma wzór Mn²⁺Fe³⁺₂(PO₄)₂(OH)₂·6H₂O, twardość 4, gęstość 2,52 g/cm³. Jako minerał manganu(II) i żelaza(III) jest bezbarwny lub ma zabarwienie słomkowe, żółte, czasem pomarańczowe. Krystalizuje zwykle w postaci długich, cienkich igieł o rozmiarach mikroskopowych (zwykle poniżej 1 mm). Nazwę nadał mu Clifford Frondel w 1957 roku, co poprzedziła akcja zbierania egzemplarzy z różnych stron świata, dzięki której strunzyt zyskał nieformalną nazwę „wąsiki Frondela”.
Minerał ten nie jest zbyt mocno rozpowszechniony, niemniej znaleziono go w około 100 miejscach na świecie, głównie we wschodnich Stanach Zjednoczonych i Europie (najbliżej Polski – niedaleko Pardubic w Czechach). Niektóre odmiany strunzytu zawierają domieszki innych metali, np. glinu (w postaci Al³⁺) podstawiającego żelazo albo cynku lub żelaza(II) podstawiającego Mn(II). Jest produktem przemian trifilitu w pegmatytach granitowych.
Minerały nazwane od pana Strunza w niskich temperaturach zachowują się jak tzw. szkło spinowe. Szkło, przypomnijmy, nie jest ciałem stałym w ścisłym tego słowa znaczeniu – jego struktura krystaliczna jest wysoce nieuporządkowana. Jest to substancja amorficzna (bezpostaciowa), przez co jego właściwości nie zależą od kierunku obserwacji. I bardzo dobrze, bo to oznacza, że szkło nie ma jednej określonej orientacji, w której jest przezroczyste. Czyli możemy przez nie patrzeć w dowolnym kierunku. Mówiąc językiem fizyki, szkło jest izotropowe, podczas gdy kryształy są anizotropowe z powodu ustalonej regularnej struktury. Szkło spinowe jest substancją nazwaną na zasadzie analogii – w jego przypadku wektory spinów niesparowanych elektronów są zorientowane w losowych kierunkach. Powoduje to, że substancja nie reaguje na obecność pola magnetycznego lub reaguje bardzo słabo – w odróżnieniu od ferromagnetyków, takich jak rudy żelaza.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Christian Rewitzer, Rui Nunes, Volker Betz, Joachim Esche, Font Philippe (wiodące), Henry Minot, Ko Jansen, Stephan Wolfsried, Dick Dionne]
