258. Gibbsyt

Gibbsyt (ang. gibbsite) jest minerałem glinu o prostym wzorze Al(OH)₃ (konkretnie jest to odmiana γ-Al(OH)₃ zwana hydrargilitem). Wodorotlenek glinu jest bezbarwny, ale gibbsyt jest często zabarwiony wskutek obecności domieszek i zanieczyszczeń na kolor niebieski, zielony lub czerwony. Gibbsyt jest znany z tego, że może wchłaniać wiele kationów metali, np. uranylowy UO₂²⁺. Twardość 2,5-3, gęstość ok. 2,4 g/cm³.

Nazwę otrzymał w 1822 roku na cześć pułkownika George’a Gibbsa z Newport. Gibbs był bogatym kupcem, a równocześnie geologiem i mineralogiem. Wspierał pierwsze amerykańskie towarzystwa naukowe zajmujące się tymi dziedzinami, pisywał też artykuły naukowe na temat geologii, mineralogii i rolnictwa. W początkach XIX wieku zgromadził najlepszą wówczas kolekcję minerałów (ponad 20 tysięcy okazów), która po zakupieniu przez Uniwersytet Yale stała się zalążkiem późniejszych bogatych zbiorów naukowych.

Gibbsyt powstaje w wyniku wietrzenia glinokrzemianów w klimacie tropikalnym lub substropikalnym, tzw. lateryzacji, podczas której następuje usunięcie krzemionki. Czasem współwystępuje z krokoitem. Wchodzi w skład boksytów (ruda glinu) i laterytów. Występuje dość powszechnie na całym świecie; w Polsce znaleziono go w Jordanowie (małopolskie) i Nowej Rudzie (dolnośląskie), aczkolwiek MinDat nie ma zarejestrowanych tych lokalizacji.

Pod względem struktury gibbsyt jest nieco spokrewniony z korundem, tyle że w korundzie miejsce jonów wodorotlenkowych OH⁻ zajmują aniony tlenkowe O²⁻. Tak drobna mogłoby się wydawać różnica powoduje jednak, że korund ma strukturę trójwymiarowej sieci, natomiast gibbsyt składa się z warstw ośmiościanów połączonych ścianami. Konkretnie są to ośmiościany Al(OH)6, które „dzielą się między sobą” jonami OH⁻, aby całość mogła pozostawać elektrycznie obojętna (dwa sąsiednie ośmiościany mają trzy jony wspólne). Poszczególne warstwy w krysztale gibbsytu są słabo związane, podobnie jak węglowe „plastry miodu” w graficie, przez co oba te minerały są miękkie. Natomiast korund, mający sieć trójwymiarową, podobnie jak diament, jest prawie tak samo twardy (9 w skali Mohsa).

[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Enrico Bonacina, Dick Dionne, DalinWu, Yaiba Sakaguchi, Sam Yung]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *