Dziś nietypowo selen. Pomimo wyglądu nie jest one metalem, tylko niemetalem, o czym decydują jego właściwości chemiczne; amorficzna postać selenu wygląda jak czerwony proszek. W postaci pierwiastkowej występuje w przyrodzie względnie rzadko, wykazuje wtedy twardość 2 i gęstość 4,8 g/cm³. Znajdowano go jednak w wielu miejscach na świecie, w Polsce w okolicach granicy z Czechami, np. w Kotlinie Kłodzkiej.
Selen jest pierwiastkiem o symbolu Se, „starszym bratem” siarki – tzn. znajduje się pod siarką w układzie okresowym i ma niektóre właściwości podobne jak siarka. Np. tworzy mocny kwas selenowy(VI) H₂SeO₄ o silnie utleniających właściwościach – to jedyny kwas, który samodzielnie roztwarza złoto (inny zdolny do tego środek, woda królewska, jest mieszaniną HNO₃ i HCl). Tworzy też selenki, które są analogami siarczków. Natomiast tlenki selenu są ciałami stałymi, w odróżnieniu od gazowych tlenków siarki.
Nazwa selenu pochodzi oczywiście od greckiego selḗnē „Księżyc” (co ciekawe, pierwiastek znajdujący się pod selenem w układzie okresowym nazywa się „tellur” od łacińskiego tellus „Ziemia”). Selen został odkryty przez Berzeliusa w 1817 roku. Jest toksyczny dla ludzi i zwierząt, aczkolwiek odgrywa pewną rolę biologiczną – występuje w dwóch rodzinach enzymów i jest niezbędny do życia np. u ssaków. Selen może występować w organizmie w postaci selenocysteiny – aminokwasu, który jest analogiem cysteiny, z atomem siarki zastąpionym przez selen.
Selen jest półprzewodnikiem, a jego przewodnictwo elektryczne zależy od natężenia światła padającego. Właściwość tę zauważono i wykorzystywano już w XIX wieku, np. Alexander Graham Bell wykorzystał ją do zbudowania fotofonu, czyli urządzenia przenoszącego mowę za pomocą wiązki światła(!). Dziś uważa się fotofon za protoplastę systemów światłowodowych.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org]
