41. Ostatnia planeta

Neptun jest najdalszą ze znanych planet (nie, Pluton nie jest planetą 🙂 , poza tym jego orbita przecina orbitę Neptuna i czasem to Pluton jest bliżej Słońca) – okrąża naszą gwiazdę 30 razy dalej niż Ziemia, a jego rok trwa 165 lat ziemskich. Ponieważ zaś odkryto go w 1846 roku, dopiero w 2011 ukończył pierwsze okrążenie po odkryciu. Za odkrywców Neptuna uważa się francuskiego astronoma i matematyka Urbaina Le Verriera, który obliczył pozycję hipotetycznej planety na podstawie zaburzeń ruchu Urana, i niemieckiego astronoma Johanna Galle, który na prośbę Le Verriera sprawdził te obliczenia i jako pierwszy obserwował Neptuna świadom, że widzi nową planetę. Natomiast pierwszych w ogóle obserwacji Neptuna dokonał Galileusz, tyle że wziął go za gwiazdę, gdyż pozycja Neptuna na niebie zmienia się bardzo powoli.

Dzień na Neptunie trwa ok. 16 godzin ziemskich, masa planety jest ponad 17 razy większa od masy Ziemi, ale gęstość wynosi tylko 1,6 g/cm³ (najwięcej wśród planet-gigantów). Oś obrotu Neptuna jest nachylona do płaszczyzny orbity pod kątem 28°, podobnie jak w przypadku Ziemi i Marsa, przez co występują tam podobne pory roku. Atmosfera Neptuna waży półtorej Ziemi i wieją w niej wiatry dochodzące do 2100 km/h (rekord w Układzie Słonecznym, to prawie prędkość dźwięku w tamtejszych warunkach). Na Neptunie zdarzają się wielkie cyklony podobne do Czerwonej Plamy na Jowiszu, ale nie tak długotrwałe.

Pod względem budowy Neptun jest bliźniaczo podobny do Urana, ale ma cieplejszą atmosferę, czego jak na razie nie udało się wyjaśnić (być może z powodu oddziaływania zawartych w niej cząsteczek z magnetosferą Neptuna). Podobnie jak w przypadku Urana, jedyną sondą, która znalazła się w pobliżu Neptuna, był Voyager 2 (1989 rok). Wykryto wtedy cienkie, nieciągłe pierścienie planety. Za Neptunem rozciąga się tzw. pas Kuipera, szeroki pierścień, w którym krążą głównie wielkie lodowe asteroidy. Największe z nich uważamy dziś za planety karłowate; niektóre, tak jak Pluton, mają nawet własne satelity. Grawitacja Neptuna od czasu do czasu „wyciąga” jakieś obiekty z pasa Kuipera, tak jak się to zdarzyło z Plutonem.

Neptun ma 14 znanych księżyców, z których największy jest Tryton, odkryty kilkanaście dni po odkryciu planety. Tryton porusza się ruchem wstecznym (w przeciwnym kierunku do obrotu planety), co świadczy, że jest przechwyconym obiektem pasa Kuipera. Jego orbita jest nachylona pod innym kątem do równika Neptuna niż w przypadku pozostałych księżyców. Ponadto Tryton zbliża się do planety i za 3,6 miliarda lat zostanie rozerwany przez jej grawitację, przekształcając się w pierścień. Stanowi ponad 99,5% masy wszystkich znanych satelitów Neptuna. Powierzchnię Trytona stanowi głównie zamarznięty azot, jest tam też dużo lodu wodnego. Jądro Trytona jest skalisto-metaliczne, jest to też jeden z nielicznych księżyców wykazujących aktywność geologiczną (kriowulkany, zjawiska tektoniczne).

Pierwiastek neptun, pierwszy z transuranowców, czyli pierwiastków znajdujących się w układzie okresowym za uranem, został nazwany od planety, która w analogiczny sposób znajduje się za planetą Uran. Jest to bardzo niebezpieczny radioaktywny pierwiastek, która trujący, ulega samozapłonowi na powietrzu i kumuluje się w kościach.

W astrologii Neptun wiąże się z idealizmem, marzeniami i fantazją, talentem, płodnością, bezpieczeństwem i azylem, ale nie pytajcie mnie dlaczego, bo tego raczej nikt nie wie 🙂