Akwamaryn to odmiana minerału berylu, zwykle niebieska, ale czasem też zielonkawa, prawie bezbarwna albo żółtawa. Jego nazwa pochodzi od łacińskich słów aqua marina, czyli woda morska, rzecz jasna z powodu zabarwienia. Bardzo często akwamaryn jest niezwykle klarowny, co widać zwłaszcza po oszlifowaniu go. Najbardziej pożądany w jubilerstwie jest akwamaryn niebieski. Można go otrzymać w wyniku ogrzania zielonego berylu do ok. 400°C. Podobnie usuwa się zielony odcień zwykłych akwamarynów. Błękitne zabarwienie akwamarynu pochodzi od jonów żelaza(II), a zielone powoduje domieszka jonów Fe³⁺.
Minerał ten ma wzór Be₃Al₂Si₆O₁₈ i twardość 7,5–8 w skali Mohsa, czyli należy do najtwardszych kamieni. Występuje w przyrodzie dość często, a szczególnie piękne egzemplarze pochodzą np. z północnego Pakistanu i Sri Lanki. Największy znaleziony pojedynczy (stanowiący całość) kryształ akwamarynu ważył ponad 110 kg. Cena tego kamienia zależy od nasycenia barwy (im ciemniejszy, tym droższy). Bardzo jasne egzemplarze mogą całkowicie wyblaknąć na świetle!
Akwamaryn wykorzystuje się przede wszystkim jako kamień ozdobny w jubilerstwie. Jest szlifowany fasetkowo w najróżniejsze kształty, zarówno klasycznie (szlify szmaragdowe, owalne, poduszkowy, radiant), jak i bardziej awangardowo (ostatnie zdjęcia). Szlif fasetkowy oznacza nadanie kamieniowi kształtu z wyraźnie zaznaczonymi ściankami i krawędziami. Jego celem jest takie pokierowanie promieniami światła załamywanymi na ściankach klejnotu, by wracały one do oczu patrzącego, dzięki czemu kamień wydaje się bardziej lśniący, świetlisty. Z tego powodu fasetkowo szlifuje się zwykle minerały przezroczyste.
Szlif kaboszonowy (obły) w przypadku akwamarynu stosuje się rzadko, tylko w kamieniach z efektem gwiazdy albo kociego oka. Efekty te polegają na tym, że w kamieniu oszlifowanym do formy kulistej lub owalnej widać świetliste smugi – albo trzy krzyżujące się (gwiazda), albo pojedynczą (kocie oko). Efekty te są wynikiem budowy wewnętrznej kamienia, a konkretnie obecności w nim wielkiej liczby kanalików (20 tys. na powierzchni 1 cm²). Kanaliki te są puste w środku i światło załamuje się na ich ściankach, dzięki czemu powstają feeryczne efekty świetlne.
Akwamaryn znany jest od bardzo dawna, co najmniej od III w. p.n.e. Starożytni Rzymianie wierzyli, że chroni przed nieszczęściem w podróży morskiej, dodaje energii i leczy z lenistwa (tu dać cytat z Obeliksa).
Z trzech lasek akwamarynu wykonane jest berło Stanisława Augusta Poniatowskiego, które można obejrzeć na Zamku Królewskim w Warszawie.
[zdjęcia: 1–8 za pośrednictwem strony: http://mindat.org, dostęp 19.07.2020, autorzy: Rob Lavinsky & irocks.com, Kevin Ward & exceptionalminerals.com, pozostałe z różnych stron i sklepów internetowych]
