Olmit albo, jak pewnie chcieliby puryści mineralogiczni, olmiit (ang. olmiite), to kolejna manganowa landrynka o wzorze CaMn²⁺[SiO₃(OH)](OH). Bladoróżowe zabarwienie ten minerał zawdzięcza właśnie jonom manganu(II), które w niezbyt stężonym roztworze wyglądają na bezbarwne, ale przy dużym stężeniu albo po zamknięciu w kryształach stają się bardziej różowe, zwłaszcza jeśli mają niesymetryczne otoczenie.
Fachowe wyjaśnienie tego zjawiska już kiedyś podawałem przy piemontycie, ale streszczę: w roztworze jony Mn²⁺ występują w postaci uwodnionej i każdy jest otoczony sześcioma cząsteczkami wody, tworzącymi wokół niego oktaedr (ośmiościan, który jest bryłą o bardzo wysokiej symetrii). W takim otoczeniu jon manganu występuje w stanie wysokospinowym – jego pięć elektronów walencyjnych mości się wygodnie z osobna, po jednym na każdym orbitalu d manganu. Niestety powoduje to, że mogące wywoływać barwę przejścia elektronów między orbitalami d są zabronione – w spektroskopii nie oznacza to, że nie zachodzą w ogóle, a jedynie że zachodzą z bardzo małym prawdopodobieństwem (czyli rzadko). Dlatego wywoływana przez nie barwa jest bardzo blada. Natomiast w kryształach, zwłaszcza w kryształach minerałów, symetria otoczenia jonów Mn²⁺ się zmniejsza, przez co przejścia d–d stają się „mniej zabronione” albo w ogóle niezabronione. Dzięki temu intensywność powodowanego przez nie zabarwienia rośnie.
Z wycieczki do krainy spektroskopii i teorii kwantowych wracamy już do krainy mineralogii. Nazwa tego minerału pochodzi od nazwiska Filippo Olmiego (1959-2005), pracownika pewnego ośrodka badań geochemicznych we Florencji. Twardość 5-5,5, gęstość 3,05 g/cm³. Minerał ten zwykle krystalizuje w postaci przejrzystych kulistych zlepków (forma botrioidalna) albo bardziej graniastych brył o zabarwieniu od różowego przez łososiowe do nawet soczyście czerwonego. Czasem towarzyszy mu bultfonteinit, tworzący charakterystyczne bezbarwne lub szarawe „wąsy”. Niekiedy olmiit krystalizuje w formie nieprzezroczystych buł, zwykle o bladoróżowym lub kremowym zabarwieniu. Kryształy olmiitu mają zwykle rozmiary kilku milimetrów, a ich agregaty – centymetrów. Takie skupiska kosztują zwykle kilkadziesiąt do stu dolarów (im ciemniejsza barwa, tym drożej).
Jest to niezwykle rzadki minerał; znaleziono go jedynie w środkowej Szwecji (region Värmland) oraz w północnej części RPA, na polach manganowych sławnej pustyni Kalahari. Za osobny minerał uznano go dopiero w 2006 roku, wcześniej był mylony z innymi podobnymi kamieniami, np. z barytem.
Jako rzadki minerał, nie został jeszcze zauważony przez magików od kamieni, ale widziałem linię damskich butów „Olmiite” o charakterystycznym łososiowym kolorze…
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Rob Lavinsky & irocks.com × 6, Tony Peterson, Rui Nunes, Charles Calkins, Fabre Minerals https://www.fabreminerals.com (wiodące), Jesse Crawford, Mario Pauwels; ostatnie – www.saphitaminerals.com]
