Polilitionit (ang. polylithionite) jest minerałem litu, o wzorze KLi₂Al(Si₄O₁₀)(F,OH)₂. Należy do szeregu lepidolitu (z grupy miki), którego przedstawiciele różnią się stosunkiem litu do potasu. Jego nazwa jest złożeniem greckiego słowa poly, czyli „wiele”, i nazwy litu – bardzo istotnego obecnie dla naszej cywilizacji najlżejszego metalu, o którym pisałem przy elbaicie.
Polilitionit wykazuje twardość 2-3 i ma zabarwienie szare, fioletowe, brązowe, jasnozielone, różowawe. Może być też bezbarwny; wykazuje fluorescencję w ultrafiolecie (ostatnie zdjęcie). Jego powierzchnia ma perłowy połysk. Jest to względnie rzadki minerał, dość obficie występuje na południu Grenlandii i w południowej Norwegii, oraz w wielu miejscach w stanie Kolorado.
Na fotografiach często występuje wspólnie z innymi minerałami, np. serandytem. Często zawiera też domieszki boru i rubidu, jeszcze rzadszego metalu z grupy litowców.
W przeciwieństwie do nieco leniwego chemicznie litu rubid jest bardzo reaktywny. W tej grupie układu okresowego (i podobnie w drugiej, berylowcach) reaktywność chemiczna rośnie „w dół”, od litu, przez sód, potas, rubid, cez, do fransu. W atomach wszystkich tych metali znajduje się jeden elektron walencyjny, jednak gdy przesuwamy się w dół układu okresowego, wzrasta liczba zapełnionych powłok elektronowych, oddzielających elektron walencyjny od jądra atomowego. W rezultacie siła przyciągania jądra, która wiąże ten elektron, w atomie, jest coraz słabsza i coraz łatwiej go oderwać. A to przekłada się na coraz łatwiejsze wchodzenie w reakcje.
Rubid odkryli niemieccy chemicy Bunsen i Kirchhoff w 1861 roku za pomocą nowo wynalezionej techniki, spektroskopii płomieniowej. Polega ona, mówiąc w skrócie, na umieszczeniu atomów danej substancji w płomieniu palnika i obserwowanie emitowanego przez nie światła po rozszczepieniu go za pomocą pryzmatu. Rubid daje wyraźny pasek barwy czerwonej, stąd jego nazwa pochodząca od łac. rubidus „ciemnoczerwony”.
Rubid jest bardzo miękkim srebrzystym metalem, względnie lekkim (gęstość ok. 1,5 g/cm³) i łatwo topliwym (tt. zaledwie 39,3°C). Gwałtownie reaguje z wodą i wybuchowo z fluorowcami, na powietrzu ulega samozapłonowi. Tworzy amalgamat z rtęcią. Jego główne zastosowanie to barwienie fajerwerków na fioletowo; jest też używany jako dodatek do półprzewodników i pewnych gatunków szkła oraz element zegarów atomowych. W organizmie człowieka jony rubidu zastępują jony potasu, jednak nie osiąga w ten sposób wysokiego stężenia i nie wywiera szkodliwych skutków.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Jerry Cone × 2, Alex Venzke, Tony Peterson, Knut Eldjarn, Saul Krotki, Fabre Minerals, Michael C. Michayluk, Paweł M. Kartaszow × 2, Joseph A. Frehlich]
