51. Tytanit

Tytanit to krzemianowy minerał o wzorze CaTi(SiO₄)O. Odkryty pod koniec XVIII wieku wkrótce umożliwił wydzielenie nowego pierwiastka, który nazwano tytanem, a minerał otrzymał nazwę właśnie dlatego, że zawiera tytan. Tytanit może przyjmować bardzo różnorodne zabarwienie, gdyż pojawiają się w nim domieszki glinu, żelaza, ceru, itru i toru. Przy małej zawartości żelaza jest zielony lub żółty, przy dużej – brązowy lub nawet czarny. Twardość 5-5,5, nieduża gęstość. Charakteryzuje się niezwykle dużą dyspersją, większą niż diament – nie wdając się w szczegóły, jest to zdolność do rozszczepiania światła białego (no, tęczę robi). Jego zastosowanie w jubilerstwie jest jednak ograniczone z uwagi na miękkość.

Warto powiedzieć też parę słów o tytanie, bo ten metal, nazwany od tytanów z greckiej mitologii, jest ważny dla naszej cywilizacji. Jest bardzo odporny na korozję – nie ulega działaniu wody morskiej, wody królewskiej ani gazowego chloru. Pomimo małej aktywności występuje przede wszystkim w postaci minerałów takich jak rutyl TiO₂. Ten związek tytanu służy do wytwarzania fotokatalizatorów, jest też stosowany jako biały pigment i wypełniacz np. past do zębów. Tetrachlorek tytanu – wyjątkowy jak na związek metalu, bo ciekły – jest składnikiem mieszanin do wytwarzania zasłony dymnej. Jako metal, głównie w postaci stopów, tytan jest stosowany w przemyśle okrętowym, lotniczym i kosmicznym. Jednym z pierwszych pojazdów o konstrukcji opartej na tytanie był słynny amerykański samolot szpiegowski Blackbird. Dziś powszechnie stosuje się go do budowy Boeingów i Airbusów, np. Airbus-380 zawiera 77 ton tytanu. Tytan bywa też używany do celów zdobniczych i architektonicznych, np. Muzeum Guggenheima w Bilbao jest pokryte okładziną tytanową. Jako pierwiastek hipoalergiczny służy do produkcji kolczyków i innych narzędzi tortur, które ludzie, zwłaszcza młodzi, masowo wpinają sobie ostatnio w uszy, wargi, nosy i inne, bardziej bolesne miejsca.

[zdjęcia za pośrednictwem mindat.org, autorzy: Di Domenico Dario, Stephan Wolfsried, Fabre Minerals, Joseph A. Freilich LLC, Meinrad Kempf, Matteo Chinellato]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *