Botriogen (ang. botryogen), zwany też botrytem albo czerwonym witriolem żelazowym, jest siarczanowym minerałem żelaza o wzorze MgFe³⁺(SO₄)₂(OH)·7H₂O, o dość różnorodnym zabarwieniu w przedziale od żółtego przez pomarańczowy do czerwonego. Jest miękki (2-2,5 w skali Mohsa) i niespecjalnie ciężki (2,14 gm/c³). Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa βότρυς botrys „kiść winogron” i jest aluzją do kulistych form, w jakich go po raz pierwszy znaleziono w 1828 roku w kopalni Falun (Szwecja). Od tego samego słowa pochodzi termin „botrioidalny”, które oznacza właśnie „kulkowatą” postać minerału, zbudowaną z odpowiednio ułożonych podłużnych kryształów.
Botriogen powstaje w suchym klimacie jako minerał wtórny w złożach zawierających piryt. Jest częściowo rozpuszczalny we wrzącej wodzie, przy czym powstaje pozostałość przypominająca ochrę. Rozpuszcza się też w kwasie solnym.
Jest to rzadki minerał; choć znaleziono go na wszystkich kontynentach, MinDat podaje około 50 lokalizacji. Najbliżej Polski znaleziono go w pobliżu Gery w Niemczech (mniej więcej w połowie drogi między Dreznem a Erfurtem, jeśli jechać dobrze nam znaną autostradą A4) oraz na Węgrzech w miejscowości Rudabanya, ok. 20 km na południe od granicy ze Słowacją.
Trzeba zauważyć, że obserwowany gołym okiem botriogen wygląda zwykle jak czerwony lub pomarańczowy nalot na skale. Dość łatwo jednak można zdobyć egzemplarze zawierające większe kryształy i pomimo rzadkości tego minerały nie są one bardzo drogie, kosztują zwykle kilkadziesiąt dolarów. Można też nabyć t-shirty opatrzone hashtagiem #botryogen, aczkolwiek sensu w tym za bardzo nie widzę. Nie wiem, czy nie jest to jakaś marka odzieżowa.
Niestety magicy od kamieni nie zdążyli jeszcze odkryć botriogenu, za to znalazłem jego obrazki wygenerowane za pomocą sztucznej ćwierćinteligenci. Istnieją strony publikujące „stworzone” w ten sposób obrazy wielu minerałów i wyglądają one nawet ładnie, aczkolwiek szkoda, że i tu dotarła plaga AI. Ale czy można się dziwić, skoro minerały są względnie łatwe do namalowania, bo nie mają zębów ani palców?
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Enrico Bonacina, Chollet Pascal, Peter Haas, G. Armellino, Eugene & Sharon Cisneros, Vincent Bourgoin × 2, Fernandez Oscar, Elmar Lackner, Rob Lavinsky & irocks.com, Joachim Esche]
