329. Redderyt

Redderyt (ang. roedderite) jest magnezowo-krzemianowym minerałem o wzorze KNaMg₂(Mg₃Si₁₂)O₃₀. Twardość 5-6, gęstość 2,6 g/cm³. Jest to bardzo ciekawy przypadek, gdyż najpierw odkryto go w sztucznie otrzymanej mieszaninie związków. Znajdującą się w niej substancję o przytoczonym wzorze chemicznym opisał amerykański geolog Edwin Woods Roedder (1919-2006), więc pod odkryciu w przyrodzie (konkretnie w azerbejdżańskim meteorycie Indarch) minerału o takim samym składzie nazwano go od nazwiska tego pana. A był Roedder ważnym naukowcem, pionierem badań nad inkluzjami płynnymi i stopionymi, prezesem Amerykańskiego Towarzystwa Mineralogicznego, laureatem m.in. medalu Penrose’a i innych nagród.

Redderyt jest bardzo interesującym minerałem, jeśli chodzi o występowanie. Występuje w kilku miejscach na Ziemi w skałach bazaltowych, w regionach niegdyś wulkanicznych, np. w Klöch (Austria), w Owernii (Francja) i w Nadrenii-Palatynacie w Niemczech, m.in. w masywie Vulkaneifel. Ale poza tym odkryto go w wielu meteorytach, np. w meteorycie Bustee z Indii, Kota-Kota z Malawi oraz Boxian i Qingzhen z Chin. Niektóre z tych meteorytów należą do typu uważanego za pozostałość planetezymali, czyli obiektów skalnych istniejących w czasie, gdy planety Układu Słonecznego dopiero powstawały.

Znaleziono go też bezpośrednio w kosmosie – w pyle międzygwiezdnym i w komecie Wild 2. W 2004 roku sonda kosmiczna Stardust (ang. „gwiezdny pył”) pobrała próbki komety, przechwytując cząstki pyłu z ogona komety za pomocą aerożelu. Co ciekawe, wykryto w tych próbkach także związki organiczne: metyloaminę (CH₃NH₂), etyloaminę (CH­₃CH₂NH₂) oraz aminokwasy glicynę, kwas ε-amino-n-kapronowy NH₂(CH₂)₅COOH i różne izomery alaniny CH₃CH(NH₂)COOH. Warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie z nich są aminokwasami białkowymi (z wymienionych – tylko glicyna i L-alanina), a poza tym powstały one oczywiście bez udziału życia (mówiąc fachowo: drogą abiotyczną).

Redderyt powstaje w bardzo wysokich temperaturach, 900÷1000°C i pod niskim ciśnieniem. W warunkach skrajnie ubogich w tlen (np. w przestrzeni kosmicznej) redderyt może tworzyć się w obecności żelaza, które występuje wtedy w postaci metalicznej. W obecności tlenu, czyli np. warunkach wulkanicznych, żelazo występuje w formie utlenionej (jako Fe³⁺), więc wtedy redderyt tworzy się wtedy tylko w środowisku niezawierającym żelaza – w przeciwnym razie powstają inne minerały. Trwałość redderytu maleje ze spadkiem temperatury, co jest prawdopodobnie przyczyną tego, że jest on zapewne bardziej rozpowszechniony w przestrzeni kosmicznej niż na Ziemi.

[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Stephan Wolfsried × 5, Volker Betz × 2, Juanmi × 3, Fran García Alacid (wiodące)]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *