Uraninit jest oczywiście minerałem uranowym – jego skład waha się od UO₂ (ditlenek uranu albo tlenek uranu(IV)) do U₃O₈ (oktatlenek triuranu, czyli związek zawierający atomy uranu(IV) i uranu(VI) w proporcji 1:2). Twardość 5-6, gęstość do 11 g/cm³, czyli rekordowa wśród minerałów niebędących wolnymi metalami. Wynika to z obecności uranu, który jako pierwiastek ma gęstość ok. 19 g/cm³. Zwykle znajduje się go w formie kryształów lub botroidalnych skupisk (kulistych) o czarnym zabarwieniu, ale często jest pokryty żółtym nalotem innych minerałów uranu.
Przed odkryciem uranu minerał ten był nazywany schwarz beck-erz (niem. „czarno-miedziany kruszec”), pseudogaleną, blendą smolistą (od czarnego koloru) i ziemią uranową. Nazwę „uraninit” nadał mu w 1845 roku Wilhelm Karl von Haidinger, austriacki mineralog znany np. z badan nad powstawaniem dolomitu oraz tzw. pseudomorfizmem (zjawiskiem przemiany jednego minerału w inny z zachowaniem pierwotnych właściwości krystalograficznych takich jak płaszczyzny łupliwości).
Z uwagi na silną radioaktywność uraninit jest niebezpiecznym minerałem i strona Webmineral daje mu cztery papryczki, aczkolwiek przy dawce od rocznej ekspozycji wynoszącej 260 miliremów (dawka dopuszczalna 50 000 mRem/r, LD₅₀ ponad 400 000 mRem/r) wcale nie jest jakimś rekordzistą. Wskutek zachodzących w minerale przemian promieniotwórczych oraz wietrzenia przechodzi w wiele innych minerałów (nie tylko uranu), takich jak towarzyszące mu niekiedy gummit i uranofan, a także np. kasolit, tjujamunit, kiuryt.
Produktami tych przemian są m.in. ołów, azot i hel – ten ostatni, wcześniej uważany za niewystępujący na naszej planecie, po raz pierwszy wykryto na Ziemi właśnie w uraninicie. Kolejnym produktem przemian uraninitu jest rad – to właśnie z tego minerału Maria Skłodowska-Curie wyodrębniła ten pierwiastek, co wymagało przetworzenia całych ton kruszcu. Uraninit roztwarza się w kwasach mineralnych.
Głównym zastosowaniem uraninitu jest otrzymywanie uranu; w tym celu wydobywa się go m.in. w kopalni Shonkolobwe w Demokratycznej Republice Konga (stamtąd pochodził surowiec wykorzystany w Projekcie Manhattan), w kanadyjskiej Athabasce oraz w okolicach Wielkiego Jeziora Niedźwiedziego. Do sławniejszych miejsc występowania uraninitu należy też Jachymov w Czechach, będący jego lokalizacją charakterystyczną. Znaleziono go też w słynnym Oklo w Gabonie (Afryka), gdzie około 2 miliardy lat temu działał naturalny reaktor jądrowy.
W rzeczywistości jest to bardzo pospolity minerał, Mindat podaje ponad 3000 lokalizacji – dlatego przepowiednie szybkiego wyczerpania paliwa dla elektrowni jądrowych można spokojnie między bajki włożyć.
Uraninit pojawia się w grze „Subnautica”, gdzie jest opisany jako U₃O₈. Należy w grze do minerałów trudnych do zdobycia, a wykorzystuje się go do produkcji paliwa do reaktorów jądrowych, stanowiących najwydajniejsze źródło energii. Można go też znaleźć w „Elite Dangerous”, grze MMO stanowiącej połączenie symulatora kosmicznego i gry handlowej, oraz w „Minecrafcie”.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Christopher O’Neill, Van King, Peter Cristofono, Stephan Wolfsried, Rob Lavinsky & irocks.com, Pavel M. Kartashov collection & photo, Fred E Davis, Joseph A. Freilich LLC × 2]
