Chalkosyderyt (ang. chalcosiderite) jest minerałem o wzorze CuFe³⁺₆(PO₄)₄(OH)₈·4H₂O i wbrew pozorom nie ma za wiele wspólnego z syderytem, jedną z głównych rud żelaza, która jest węglanem żelaza(II) FeCO₃. Nazwa chalkosyderytu jest złożeniem greckich słów chalkós „miedź” i sídēros „żelazo” i została wymyślona w początkach XIX wieku przez niemieckiego mineraloga Ullmanna jako odzwierciedlenie składu minerału. Zabarwienie od ciemno- do jasnozielonego, a nawet żółtego, krystalizuje w postaci płytek tworzących często zbite skupiska, np. sferyczne (ale to wszystko jest bardzo małe, zdjęcia są mikrofotografiami).
Chalkosyderyt jest minerałem wtórnym i powstaje w strefach utleniania żył hydrotermalnych, zwłaszcza miedzi (wskazuje na to obecność żelaza(III)). Jest bardzo rzadki, znaleziono go jak dotąd w około stu miejscach na świecie. Jednak w Europie ma dość sporo stanowisk; najbliższe Polski znajdują się na północ od Görlitz. Jest to minerał izostrukturalny z turkusem. Izostrukturalność oznacza, że minerały mają taką samą budowę krystaliczną, ale zawierają różne jony – w tym przypadku zamiast jonów Fe³⁺ turkus zawiera jony glinu Al³⁺.
Twardość 4,5, gęstość 3,2 g/cm³. Czasem szlifuje się go kaboszonowo i wtedy wychodzi z niego wzór typu „skorupa żółwia”, jak w przypadku chlorastrolitu. Dość sporo takich kaboszonów i kaboszonków (niektóre mają po parę milimetrów) można znaleźć np. na Etsy, podobnie jak biżuterię z nich wykonaną. Są to rzeczy dość tanie, trzeba jednak uważać, bo czasem chalkosyderyt sprawia wrażenie niebieskawego i można się natknąć na chalkosyderyt sprzedawany jako turkus, a ten jest kilkakrotnie droższy.
Dawno nieodwiedzane strony kamiennomagiczne mówią o chalkosyderycie, że można go stosować do leczenia artretyzmu, kości i stawów oraz łagodzenia objawów przeziębienia i infekcji. Pomaga w intuicyjnym wróżeniu i zachęca do skupionej, szczerej intencji – cokolwiek by to miało znaczyć.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Richard de Nul, Marko Burkhardt, Christof Schäfer, Pascal Chollet, BB, Stephan Wolfsried, Patrice Queneau; dwa ostatnie – Durango Silver Company]
