Brianyoungit (pozwolę sobie nie spolszczać tego do końca, by wyszedłby „brajanjangit”) to biały kudłaczek o średnio skomplikowanym wzorze Zn₃(CO₃,SO₄)(OH)₄. Ten skład w oczywisty sposób informuje chemika, skąd brak zabarwienia (bo tym w rzeczywistości jest „kolor” biały): aniony (wodorotlenkowy, węglanowy i siarczanowy(VI)) są bezbarwne, więc zabarwienie musiałoby pochodzić od kationu cynku Zn²⁺. Jednak ten kation ma konfigurację elektronów walencyjnych d¹⁰ (cynk znajduje się w 12. grupie układu okresowego, zatem jego atom ma 12 elektronów walencyjnych, z czego na II stopniu utlenienia pozostaje 10). Zgodnie z tym, co pisałem podczas wycieczki w krainę kwantów przy piemontycie, rozkład elektronów walencyjnych na orbitalach walencyjnych dla konfiguracji d¹⁰ wygląda tak:
Widać stąd, że wszystkie orbitale są zajęte, a wszystkie elektrony sparowane. Żaden elektron nawet po rozparowaniu nie mógłby przeskoczyć z dolnego poziomu na górny, bo nie ma tam żadnego wolnego miejsca. Zatem żadne przejścia elektronowe nie zachodzą, żadne kwanty nie są pochłaniane, więc ta substancja obija lub przepuszcza białe światło, nie robiąc mu krzywdy. To znaczy – bez absorpcji.
Nazwę brianyoungit otrzymał w 1993 roku na cześć odkrywcy, Briana Younga – geologa i mineraloga pracującego dla British Geological Survey, eksperta od minerałów północnej Anglii. To pierwszy w naszym cyklu przypadek minerału nazwanego od osoby żyjącej. Jest to minerał wtórny (może powstawać w miejscach wydobycia rud cynku), przypominający wyglądem hydrocynkit – krystalizuje w formie malutkich (100 μm) rozetek lub kulek. Twardość 2-2,5, gęstość ok 4 g/cm³.
Brianyoungit łatwo rozpuszcza się w kwasach, pieniąc się, co jest charakterystyczne dla minerałów węglanowych. Pienienie jest spowodowane wydzielaniem się gazowego dwutlenku węgla.
Jak to zwykle bywa w przypadku mineralogicznych nowinek, jest to minerał rzadki. Znajdowano go głównie w Europie, a najbliżej Polski – w miejscowości Zlaté Hory w Czechach, na południe od Głuchołazów.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Marko Burkhardt, Fritz Schreiber, Branko Rieck, Maggie Wilson, Martin Števko, Pascal Chollet, anon]
