Jest to minerał o takiej samej nazwie jak jeden z najlżejszych metali, czy też, wedle niektórych ujęć, półmetali. Minerał beryl ma wzór Be3Al₂(Si₆O18) i ma mnóstwo pięknych odmian, takich jak akwamaryn (niebieski), beryl czerwony, heliodor (żółty), goszenit (bezbarwny), morganit (bladoróżowy), no i oczywiście najdroższy z nich, szmaragd. Wszystkie odmiany berylu są twarde, 7,5-8 w skali Mohsa, więc świetnie nadają się na biżuterię (aczkolwiek szmaragdy zawierają dużo inkluzji, czyli innych materiałów, a nawet wodę lub powietrze, przez co bywają dość kruche). Szczególnie cenione są szmaragdy gwiaździste. Największy znaleziony szmaragd miał 180 000 karatów, czyli ok. 36 kg!
Czysty beryl jest bezbarwny, jego zabarwienie pochodzi od zanieczyszczeń. Kryształy berylu mogą mieć nawet kilka metrów, aczkolwiek najczęściej wyglądają tak samo niepozornie, jak surowe diamenty. Co ciekawe, niemiecka, duńska i holenderska nazwa okularów, znana też Ślązakom (bryle) pochodzi właśnie od berylu, gdyż pierwsze okulary wytwarzane od XIII wieku miały zamiast soczewki z berylu zamiast zwykłego szkła.
Miłośnicy Tolkiena być może pamiętają, że beryl jest u niego kamieniem elfów – Aragorn znajduje zielony beryl na Ostatnim Moście podczas ucieczki przed Nazgulami i uznaje to za znak, że może wraz z hobbitami przejść przez most bezpiecznie.