Pora na drugą odmianę żadu, czyli nefryt, wzór Ca₂(Mg,Fe)5Si₈O₂₂(OH)₂. Jest to skała metamorficzna o bardzo skomplikowanej genezie. Twardość 6-6,5, gęstość ok. 3 g/cm3, zabarwienie – przede wszystkim różne odcienie zieleni, nieprzezroczyste lub półprzezroczyste, ale znane są też odmiany białe aż do prawie całkowitej bezbarwności i przezroczystości, niebieskie i jasnofioletowe, a także żółte i brązowe. Barwa nefrytu zależy m.in. od zawartości magnezu – im więcej Mg, tym jest jaśniejszy. Podobnie jak w przypadku jadeitu, nazwa tego kamienia pochodzi od „kamienia nerkowego”, piedra de ijada, ale tu jeszcze z podróżą przez łacinę – lapis nephriticus. Wykorzystywany przez człowieka od wczesnego (na Bałkanach) i późnego neolitu (w Polsce).
Dużą popularnością cieszy się nefryt wśród Maorysów. No i oczywiście Chiny – kult tego kamienia trwa w Chinach praktycznie nieprzerwanie od ponad 6 tysięcy lat i jego „wyznawcami” są praktycznie wszystkie cywilizacje, jakie istniały na tamtych terenach. Aż do czasów współczesnych – medale olimpijskie z 2008 roku miały nefrytowe pierścienie (złoty – z białego nefrytu, najbardziej cenionego przez Chińczyków). Od XII do VIII wieku p.n.e. w Chinach istniał nawet specjalny „Urząd Nefrytowy”, który zajmował się zbieraniem najlepszych okazów kamienia oraz zatrudnianiem najlepszych fachowców od jego obróbki. Biały i żółty nefryt Chińczycy nazywają „baranim tłuszczem”. Chińczycy uważali nefryt za kamień nieba i wkładali zmarłym do grobu figurki wykonane z nefrytu. Z nefrytu jest wykonany sarkofag cara Rosji Aleksandra III.
Co ciekawe, w epoce kamienia z nefrytu wytwarzano broń, ponieważ ten minerał – z uwagi na to, że zbudowany jest z przeplatających się włókien – jest względnie twardy i nie da się łupać. Dzięki temu dobrze nadaje się do szlifowania albo obrabiania za pomocą wierteł. Chińczycy robią z niego w ten sposób wielowarstwowe kulki (przedostatnie zdjęcie, egzemplarz z mojej kolekcji) – wiele sfer, są takie, które składają się nawet z dziesięciu (tu ceny w euro idą już w cztery cyferki)! Widziałem na własne oczy, jak to się robi, to nie są rzeczy sklejane, wszystko jest lite. W Szanghaju znajduje się sławny posąg Buddy wyrzeźbiony z białego nefrytu (ostatnie zdjęcie).
[zdjęcia głównie za pośrednictwem strony mindat.org, ostatnie dwa moje]
