Pucheryt jest minerałem o prostym wzorze, to wanadan(V) bizmutu(III), BiVO₄. Na ogół jest czerwonobrązowy, zielonobrązowy lub żółtobrązowy. Twardość w skali Mohsa – 4, gęstość około 6,7 g/cm3 (duża, bo bizmut jest metalem ciężkim). Nazwa pochodzi od szybu Pucher w kopalni Wolfgang, w Saksonii. Po raz pierwszy opisany w latach 70. XIX wieku.
O bizmucie już trochę kiedyś pisałem, można dodać, że jest metalem z grupy azotowców, przez długi czas uważanym za najcięższy trwały pierwiastek. W 2003 roku odkryto jednak, że jest bardzo słabo radioaktywny – ulega rozpadowi alfa z okresem półtrwania miliard razy dłuższym niż obecny wiek Wszechświata. (Rozpad alfa polega na tym, że jądro atomowe ciężkiego pierwiastka rozlatuje się lub przemienia, emitując przy tym cząstkę alfa, czyli jądro atomu helu). Jestem pełen podziwu dla naukowców, którzy zdołali to zmierzyć. Wbrew pozorom nie polegało to jednak na tym, że oni siedzieli z zegarkiem nad jednym atomem bizmutu przez czas miliard razy dłuższy niż istnieje Wszechświat. Pomiar polegał na wzięciu bardzo dużego zbioru atomów bizmutu i obstawieniu go detektorami promieniowania. Rozpad radioaktywny jest procesem kwantowym, a więc probabilistycznym, czyli opartym na prawdopodobieństwie. Pojedynczy atom ma bardzo małe szanse na rozpad, ale gdy weźmiemy odpowiednio liczny zbiór takich atomów, to prędzej czy później ten rozpad zaobserwujemy. To tak jak z rzucaniem kostką – jeśli weźmiemy np. 50 kostek, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że przy rzucie wypadnie nam co najmniej jedna szóstka.
Związki bizmutu większość pań nosi w torebce/kosmetyczce, ponieważ tlenochlorek bizmutu BiOCl jest stosowany jako pigment perłowy, poprawia nieco przyczepność makijażu i nie gromadzi się w zmarszczkach i załamaniach skóry. W kosmetyce używa się go przy wyrobie sztyftów do ust, szminek, lakierów do paznokci, pudrów, cieni do powiek i innych. Stosowanie tego związku w kosmetykach datuje się od czasów starożytnego Egiptu. BiOCl wykazuje też aktywność antybakteryjną.
[zdjęcia (z wyjątkiem pierwszego) za pośrednictwem strony mindat.org]
