Tsumkoryt (ang. tsumcorite) jest arsenianowym minerałem ołowiu, wzór PbZn₂(AsO₄)₂·2H₂O. Cynk może być zastępowany przez Fe³⁺, a żeby ładunki się zgadzały (cynk jest dwudodatni), ma wtedy w sieci jeszcze anion wodorotlenkowy OH⁻. Miałem wielką ochotę spolszczyć nazwę na „cumkoryt”, ale w końcu odpuściłem, bo ta nazwa pochodzi od Tsumeb Corporation, firmy eksploatującej kopalnię w słynnym namibijskim mieście Tsumeb. To jedna z najdziwniejszych etymologii obok namuwitu.
Tsumkoryt ma zabarwienie pomarańczowe, ciemnożółte lub brązowe (meksykański jest bardzo ciemny, nawet ciemnooliwkowy); twardość 4,5 gęstość 5,2 g/cm³. Jest bardzo rzadkim minerałem wtórnym, powstającym w strefach utleniania hydrotermalnych złóż cynku i ołowiu, zawierających też arsen. Oprócz Tsumebu znaleziono go też m.in. w Grecji, Niemczech, czterech miejscach w Australii i kilku w USA, głównie w stanie Utah.
Często współwystępuje z innymi minerałami cynku, np. z cynkoliwenitem (zielony) lub smithsonitem (tu różowy). Tworzy szereg z helmutwinklerytem, w którym jony Zn są zastępowane przez Fe²⁺, thometzekitem, gdzie jony Cu zastępują cynk i żelazo(II) oraz z mawbyitem. Ogólnie jest to grupa minerałów o nietuzinkowych nazwach 🙂
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Rob Lavinsky & irocks.com × 2, Manfred Kampf (wiodące), Christian Rewitzer, Leon Hupperichs, Elmar Lackner × 2, Luigi Chiappino, Paul de Bondt, Stephan Wolfsried, JSS]
