Chalkomenit (ang. chalcomenite) jest minerałem miedzi, a konkretniej uwodnionym selenianem(IV) miedzi(II), CuSeO₃·2H₂O. Niektóre strony mineralogiczne podają błędnie, że jest selenkiem, i zapisują O₃ osobno, ale to se neda, dámy a pánové. Selen, przypomnę, w układzie okresowym znajduje się pod siarką, stąd spore podobieństwo chemii obu tych pierwiastków. Selen tworzy m.in. analogiczne kwasy, jak siarka, tj. kwas selenowy(IV) H₂SeO₃ i kwas selenowy(VI) H₂SeO₄, który jest jednak mniej trwały niż H₂SO₄ i ma silniejsze właściwości utleniające, np. jest w stanie roztwarzać złoto (odporne na działanie kwasów siarki). Istnieje też wiele soli tych kwasów, czyli selenianów(IV) i selenianów(VI).
Aniony selenianowe są bezbarwne, a zatem barwę tym związkom nadaje kation – i tradycyjnie, jak to już widzieliśmy wiele razy, obecność miedzi pociąga za sobą niebieskie zabarwienie, czasem nawet szafirowe. Minerał krystalizuje zwykle w postaci promieniście rozchodzących się „igieł”, ale są to wszystko drobne kryształy, na ogół długości milimetrów. Twardość 2-2,5, gęstość 3,35 g/cm³.
Nazwa tego minerału pochodzi od greckich słów χαλκος, chalkos „miedź” i μήυη (skrót od σελήυη) „księżyc”, co jest nawiązaniem do obecności selenu, pierwiastka nazwanego od Księżyca. Chalkomenit powstaje jako minerał wtórny w środowisku słabo kwasowym w złożach zawierających miedź i selen, czasem na warstwie malachitu (widać to na jednym ze zdjęć – zielone kulki to malachit). Jest to raczej rzadki minerał, występuje głównie w USA i Argentynie, a najbliżej Polski – w Czechach, tuż przy granicy w rejonie Lądka Zdroju.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Elmar Lackner, Paul de Bondt, Christian Rewitzer, Peter Haas, Enrico Bonacina, Robert O. Meyer, Henry Minot, 2 × anon]