A teraz dla odmiany sylwanit – coś zupełnie innego niż sulwanit, mianowicie (Au,Ag)₂Te₄, czyli tellurek srebra i złota. Mimo to wygląd ma bardzo podobny do sulwanitu, który jest siarkowo-wanadowym minerałem miedzi. Twardość 1,5-2, gęstość 8,16 g/cm³ – bardzo duża, ale to nic dziwnego, skoro zawiera tak ciężkie metale. Sylwanit jest dość rzadki, ale występuje na całym świecie, natomiast nie w Polsce – najbliżej znaleziono go po czeskiej stronie Sudetów. Często towarzyszy tellurkowi złota o nazwie kalaweryt. Nazwany został w 1835 roku przez Louisa Alberta Neckera-de Saussure’a od Transylwanii oraz nazwy sylwanium proponowanej dla dopiero co odkrytego telluru, półmetalicznego pierwiastka należącego do grupy tlenowców (tam, gdzie tlen i siarka).
Sylwanit jest wrażliwy na światło, po zbyt długiej ekspozycji ciemnieje. Na ogół tworzy tzw. skupiska hieroglificzne, które wyglądają jak kamienie pokryte jakimś pismem (ostatnie zdjęcie), a pojedyncze kryształy mają do 5 mm. Należy do minerałów, które można określić owym mitycznym, często występującym w grach sformułowaniem „ruda złota” (otrzymuje się z niego również tellur). Sam sylwanit też czasem pojawia się w grach jako surowiec, np. w „Kingdoms of Amalur: Reckoning”, action RPG z 2012 roku. W USA istnieje mieścina o takiej nazwie.
Jest to jednak dość mało znany minerał, więc strony kamiennomagiczne go nie zauważają. Zamiast tego zobaczmy, co o diamencie pisał znany nam już ks. Chmielowski (cytat z „Nowych Aten” za „Magią klejnotów” pań Krzywobłockich):
,,Dyament, ze wszystkich kamieni naywyśmienitszy, owszem Rex Gemmarum [król drogich kamieni], twardy, przezroczysty. Matka iego India, rodząca go w skałach y w ziemnych wnętrznościach, który z subtelney, czystey y Ietkiey formuie się materyi, z innych minerałów myxturą nie zmieszaney, w skałę lub inne mieysca podziemne schodzącey się. Indyiskie są primae Classis [pierwszej klasy] y naydroższe. Inne są Arabskie, Macedońskie, Egypskie, ale te Ciemnieysze nad inne Cypryiskie etc. Wszyscy prawie starożytni Naturalistowie, jako to Solinus y Plinius przypisuią Dyamentom iakąś twardość, że ani młotem na kowadle, ani ogniom ustępuią. Ztąd Symbolistowie biorą go za Symbolum iakowey trwałości y stateczności, Lemmata [sentencje] przypisuiąc: Nec ferro, nec igne; Semper idem [Niestarty żelazem ni ogniem; zawsze ten sam]. Pliniusz twierdzi, że innym sposobem nie może bydź Dyament Zmollifikowany, tylko w koziey namoczony krwi, toż samo p∣rzyznaie Isidorus, Veteres secutus [za starożytnymi autorami]; ztey racyi Symbolista przypisał nad tak macerowanym Dyamentem: Cruore dissolυor [Rozpuszczam się w krwi]. Ale teraźnieysi dociekliwi Naturalistowie, że Dyament w subtelny może się zetrzeć proszek w moździerzu, iako też długim paleniem w wapno się obraca, iako wywodzi Autor Le Grand”.
Mówiąc kolokwialnie, Chmielowski był wyjątkowym ciemniakiem nawet jak na swoje czasy (XVIII wiek). 200 lat wcześniej Marcin Siennik pisał o diamencie tak (cytat za tym samym źródłem):
„Diamentowa moc więtsza jest we złocie i we srebrze i w stali. A gdy będzie przywiązan u myszki lewej, przynosi zwycięstwo nad nieprzyjacielem i zwierz szkodliwy skromni, pokusy odgania, czyni człowieka sprawnego i śmiałego, mocniąc go w rzeczach zaczętych. Między wszelakim kamieniem jest ten natwardszym, tak iż mu stal nie zdoła, tylko mocz kozłowy, a jego krew. Miesięcznikom i też opętanym ludziom jest pożyteczny. Diament czyni człowieka mocnego przeciw nieprzyjacielom, sny próżne odpądza, trucinę oddala, bowiem tak powiadają, iż się poci, jeśli blisko będzie jad położon, wszakże kto by ten kamień pił, byłby mu sam truciną śmiertelną”.
Oczywiście żaden z ówczesnych autorów nie miał zamiaru sprawdzać spisywanych fantazji (np. tych o rozpuszczaniu się diamentu w krwi kozła albo informacji o rzekomej toksyczności diamentu). Pewnie znaleźli te wiadomości w Internecie.
[zdjęcia za pośrednictwem strony mindat.org, autorzy: Laszlo Toth, Volker Betz, Elmar Lackner, Fabre Minerals, Stephan Wolfsried]
