Halit, czyli chlorek sodu,to po prostu sól kuchenna, zwana też kamienną (albo w mniej udolnych tłumaczeniach „skalną”, bo „rock salt”). Założę się, że każdy ma to w kuchni, ale na pewno nie takie ładne, jak na zdjęciach. Twardość około 2,5 w skali Mohsa. Jest to minerał bliski Polakom, boż w Polsce mamy eksploatowane od dawna żupy solne, mamy coś tak fantastycznego, jak kopalnia w Wieliczce, która moim zdaniem dorównuje Naice. Złoża soli kamiennej to zwykle wielkie słupy tego minerału powstałe wskutek wyschnięcia dawnych mórz, rzadziej jezior. Taka sól może też tworzyć „lodowce” solne, jeśli duże złoże solne wychynie na powierzchnię ziemi – masa skalna, będąca na ogół mieszaniną m.in. halitu, gipsu, anhydrytu potrafi spływać z górskich zboczy zupełnie jak lodowa masa lodowca.
Złoże, które było eksploatowane w Wieliczce, jest częścią podkarpackiej pozostałości po mioceńskim morzu, które zajmowało kiedyś tereny Polski, po czym zostało odcięte od systemu oceanicznego, zmienione w słone jezioro i odparowane. Liczy sobie około 14 milionów lat. Normalnie halit jest oczywiście bezbarwny, ale w stanie naturalnym często jest zabarwiony domieszkami innych substancji. Barwa pomarańczowa pochodzi od intruzji syderytu (rudy żelaza), różowa – od bakterii z rodzaju Halo, które potrafią przetrwać w stężonym roztworze solanki! Nie jest to powszechna umiejętność – sól jest przecież środkiem konserwującym, czyli zabezpieczającym żywność przed psuciem się wskutek działania mikroorganizmów i procesów rozkładu. Halit może być też zielony dzięki intruzjom malachitu, albo nawet niebieski – ostatnie badania wskazują, że to zabarwienie halitu występuje w przypadku współkrystalizacji z minerałami potasu i powstaje wskutek napromieniania promieniami gamma pochodzącymi z rozpadu potasu-40. Niebieski halit ponoć aktywuje trzecie oko i czakrę korony, cokolwiek miałoby to znaczyć 🙂
Halit ma bardzo regularną strukturę i często krystalizuje w postaci idealnych sześcianów (jak kiedyś wspomniałem, męczy się tym uczniów, każąc im hodować kryształki soli, podczas gdy NaCl nie jest najlepszym związkiem do takich doświadczeń, bo jego rozpuszczalność w wodzie w bardzo niewielkim stopniu zależy od temperatury – no ale jest łatwiej dostępny niż np. chloran potasu). Złoża halitu mogą być bardzo stare, znany jest np. halit z okresu permskiego, czyli liczący sobie 250-300 milionów lat. Często nawet w bardzo wiekowych złożach znajduje się żywe mikroorganizmy. Obecność halitu wykryto także na Marsie, co daje nadzieję, że również tam posłużył on za środowisko umożliwiające przetrwanie organizmów ekstremofilnych.
